Tomasz Bonek „Komando śmierci”

Nie zwykłam czytywać literatury obozowej. Od kiedy w liceum w ramach podstawy programowej musiałam zapoznać się z książkami Herlinga-Grudzińskiego czy Borowskiego, na dalszym etapie życia unikałam tego typu książek. Zdecydowanie wolałam wybierać „lżejsze” lektury. Natomiast zupełnie nie trafia do mnie popularny teraz nurt powieści, gdzie w okrutną wojenną rzeczywistość wplata się zmyślone miłosne wątki. Omijam takie książki szerokim łukiem. Jednak dla reportażu o tematyce wojennej postanowiłam zrobić wyjątek. W końcu warto znać historię własnego kraju. Tomasz Bonek ma na swoim koncie szereg publikacji obnażających zbrodnie hitlerowskiego reżimu. „Komando śmierci” jest kolejną jego książką prezentującą nieznane wcześniej fakty na temat zlokalizowanych na Dolnym Śląsku obozów koncentracyjnych stworzonych i nadzorowanych przez III Rzeszę.

Tajemnica klasztornych krypt

Tym razem dziennikarz stanął przed prawdziwym wyzwaniem, próbując wyjaśnić tajemnice związane z obozem Gross-Rosen i klasztornymi kryptami cysterskiego opactwa w Lubiążu. Oprócz prób ustalenia do kogo mogły należeć tysiące kości, znajdujące się w podwrocławskim klasztorze, Bonek analizuje także wiele innych zagadnień związanych z dolnośląskimi obozami. Przerażające jest to, że tyle lat po wojnie wciąż tak dużo jest nieokrytych miejsc, niewyjaśnionych zagadek, związanych ze zbrodniczym reżimem Hitlera. Niewielu już zostało świadków tamtych wydarzeń i dotarcie do prawdy staje się coraz trudniejsze. Makabrycznego odkrycia w lubiąskim klasztorze dokonano w latach 80. XX wieku, ale musiało upłynąć wiele czasu, by udało się ustalić co w tej sprawie jest prawdą, a co legendą. Czy faktycznie tak trudno było dotrzeć do jakichkolwiek dokumentów związanych z tą sprawą? Czy wśród tych, którzy byli w posiadaniu informacji o tym, co tam się wydarzyło, panowała zmowa milczenia? Choć zagłębiając się w lekturę „Komanda śmierci” w pewnym momencie można zacząć wątpić w rozwiązanie zagadki, autor porusza tak wiele intrygujących wątków pobocznych, że śledztwo w sprawie klasztornych krypt schodzi na dalszy plan.

Nie do opowiedzenia

Dlaczego tak rzadko czytam książki historyczne? Po lekturze tej publikacji uświadomiłam sobie jak niewiele wiem o tej wcale nie tak odległej historii. Wyparłam gdzieś z podświadomości te tematy, unikałam książek o tematyce wojennej. Ze szkoły ostały mi się jedynie jakieś strzępki wiedzy. Tymczasem kiedy czytałam o tym, jak wielkie niemieckie koncerny (z powodzeniem funkcjonujące do dziś!) budowały swoją świetność na krzywdzie setek tysięcy przymusowych robotników, codziennie pracujących w nieludzkich warunkach, coś we mnie krzyczało. Nie można tego bagatelizować. Nie można o tym milczeć. Wstyd o tym nie wiedzieć. A przede wszystkim nie wolno o tym zapomnieć. Takie książki jak „Komando śmierci” są niezwykle potrzebne. Tomasz Bonek udowadnia, że reporterskie śledztwo historyczne ma sens, nawet jeśli prowadzone jest wiele dziesięcioleci po tragicznych wydarzeniach, które próbuje wyciągnąć na światło dzienne.

Prawda i tajemnica

Reportaż ten napisany jest z ogromną dokładnością, dbałością o szczegóły. Zwiera wiele świadectw osób, które przeżyły Gross-Rosen. Bonek sięgnął do historycznych dokumentów dostępnych nie tylko w polskich archiwach. Z przedstawionych przez dziennikarza materiałów wyłania się absolutnie przerażający obraz piekielnej machiny, która za nic miała ludzkie życie. Choć mam świadomość ogromu okrucieństwa jaki wiązał się z II wojną światową, wciąż trudno mi zrozumieć jak to możliwe, że chora idea zapoczątkowana przez Hitlera znalazła tylu gorliwych wyznawców. Obozy koncentracyjne to zło w najczystszej postaci. To niewyobrażalne wręcz cierpienie setek tysięcy zupełnie niewinnych osób. Na terenach dawnych obozów współcześnie budowane są osiedla mieszkaniowe, a pamiątkowe tablice nagle zagadkowo znikają. Czy wymazanie z pamięci fragmentu historii naszego kraju faktycznie jest najlepszym wyjściem? Tomasz Bonek swoim dziennikarskim śledztwem udowadnia, że prawda zawsze wyjdzie na jaw, nawet jeśli dotarcie do niej potrafi zająć bardzo wiele czasu. Przeczytajcie, przemyślcie i zapamiętajcie.

*współpraca recenzencka z TaniaKsiazka.pl